Ordet sommarferie osar av planar og forventningar og gir folk mange ulike assosiasjonar, avhengig av familie, tradisjonar, alder, økonomi og geografi.

Korleis starta eit såkalla skråblikk på ein slik utfordring? Kanskje lurt å gå i eigen tenkeboks frå 50- og 60-talet eller få drahjelp av Kjartan Fløgstad? Han har tankar og idèar om det meste, så kvifor ikkje ta ein titt i Grand Manila av Kjartan?

Her møter me den ferske sjåfør og bileigar Hadle Hidle, kona Madli og ungane Helge og Hilde som stolt kjem heim igjen frå deira første langtur med bil. I kapitlet Edelweiss får me vita at familien har vore på biltur nedover Telemark, over Meheia og inn til Oslo. Ja, dei har kjørt gjennom det sagnomsuste Sinsenkrysset eit par gonger utan vanskar og sett filmen Edelweiss på Colosseum kino. Tilbake på skulen etter ferien møter den magre, knoklete og klønete Helge motstand frå skulekameratane som meiner at filmen eigentleg heiter Sound og Music med Julie Andrews i hovudrolla.

– Det var fortærande. Her hadde dei føretatt ei reise gjennom heile Sør-Norge på tvers, kjørt to stasjonar med bytrikken, reist med undergrunnsbanen til Majorstua og gjort rede for seg i billettluka på Colosseum kino. Og så skulle han finna seg i å bli motsagt av stakkarar som knapt hadde vore ute av Kyrkjegata i ferien, kanskje til nød ein tur på hytta til besteforeldra i Maldal og ikkje ein gong bada i skikkeleg sjøvatn. Ein del gjekk det an å finna seg i, men her gjekk grensa!

Heile hausten hadde Helge Hidle hendene fulle og vel så det med å slå hardt ned på vranglære og meiningslause åtak på eiga erfaring som veg til kunnskap og sann erkjenning.

I glaskassen utanfor Moen ved Broen var det hengt opp glorete plakatar der ei syngande Julie Andrews svevar rundt med ungeflokken på slep, under tittelen SOUND OF MUSIC. Dette kunne ha vore det endelege nederlaget. For alle andre, men ikkje for Helge Hidle. Han dempa berre aggresjonsnivået og sa med roleg stemme at filmen heiter det i versjonane som blir sende til bygdekinoen og kommunale småkinoar. Men på store kinoar i storbyane der originalversjonen går, der heiter den Edelweiss.

Ferie på 50-talet

Det kunne nok vera freistande å leggja på litt ekstra frå dei få som hadde vore på reise den gong, og ikkje alle reiseskildringane frå denne perioden var like sanne. Etter som saudafolk flest berre hadde høve til ein sjeldan Stavanger-tur med Fjordsol, var kontrollmekanismen minimal.

Korleis ferierte me på 50-talet før bilen blei allemannseige? Med heile familien samla i Sauda var det av økonomiske årsaker heilt uaktuelt for oss å reisa på ferie. Mor og far fortalde at dei måtte låna pengar av bestefar for å kjøpa kvar sin sykkel, og då treng du verken europakart eller reisebyrå for å planlegga ferien. Dei fleste fedrene hadde berre tre veker ferie, og nokre av oss var så heldige at me kunne låna ei hytte av besteforeldre, enten på Espelandssida i Åbødalen eller på Alkestølen i Austerheimsdalen. Dette er vage minne for ein 1952-modell, men ein fotoalbum etter mor og far viser at me i 1954-55 var på biltur med Aslaug og Arne Hølland. Litt av ein bil, men merke og modell får de nok heller spørja dei bilintersserte sønene, Bent og Magne, om.

Å kjøra drosje med Nesen

Ein sjeldan gong tok me drosje, og eit minne sit klistra.

Me skulle altså ta drosje frå Espeland til Jeskedalen for så å ta til venstre inn Bakkadalen i staden for å kjøra opp Nipbakkane. Å ta drosje var sjeldan kost og derfor stor stas. Eg hadde liksom fått inntrykk av at det berre var fulle folk som var så uforsiktige med pengane sine.

Drosjen kom, og eg trur alt og alle var i bilen då Thomas Nes fekk vita kor me skulle. Då kom det eit kontant svar frå Nesen, også kalla Lynet. «Eg sender opp ein annan bil.»

Den originale drosjesjåføren hadde bestemt seg for ikkje å kjøra den smale, dårlege vegstubben med sin russiske Volga, og det var berre å venta på ny drosje. Seinare blei det forresten fleire turar og meir moro med Nesen og kommentarane hans.

Del 2 blir publisert neste torsdag.