Den sterke optimismen folk har hatt om at eigen økonomi vil bli betre framover, er på vikande front. Svak krone og uvisse om renta er moglege forklaringar.
– Optimismen er skjør, samanfattar Finans Norge, som onsdag la fram Forventningsbarometeret for tredje kvartal.
Ei endå svakare krone, internasjonal børsuro og nye diskusjonar om når det kan komme rentekutt, har truleg bidrege til at folks forventningar til eigen og nasjonal økonomi går nedover. I bakgrunnen vaker også geopolitisk uro.
Den førre målinga frå i vår viste at folk hadde tydelege positive forventningar til at økonomien deira skulle få eit oppsving framover – med ein indikator på 21,4. No er stemninga meir dempa, og indikatoren har falle til 13,8.
– Førre kvartal såg vi ein sterk oppgang, men den utviklinga ser vi ikkje no, seier administrerande direktør Kari Olrud Moen i Finans Norge i ei pressemelding. Barometeret er eit samarbeid mellom Finans Norge og Verian (tidlegare Kantar).
Sjeføkonom: Uvissa sit i hos folk
Den svekte optimismen er overraskande, meiner sjeføkonom Kyrre M. Knudsen i Sparebank 1 SR-Bank. Trass i alt har inflasjonen falle, lønnsveksten er høgare, arbeidsløysa låg og rentetoppen er truleg nådd, påpeikar han.
– Det er tydeleg at uvissa og bekymringane sit djupare i folk enn eg hadde trudd. Det er mogleg at store omslag dei siste åra i inflasjon, rente og kjøpekraft har bidrege til uvisse som vil sitje i ei stund, seier han.
Undersøkinga vart gjennomført 7. og 8. august. Dei som har svart, har med andre ord fått med seg børsuroa som byrja med eit kraftig fall i Japan, og børsane rundt om i verda fall det neste døgnet.
Undersøkinga kan vere farga av at ho vart gjord midt i dei mest intense dagane med børsuro og endringar rundt USA-valet, påpeikar Knudsen. Han trur både sjeføkonomar og fagfolk nok ser meir positivt på situasjonen framover enn folk flest.
– Den opplevde uvissa der ute er derfor kanskje større enn ho burde, seier Knudsen.
Peikar på kronekursen og renta
Forventningsbarometeret måler forventningane til økonomien i eige hushald og i landet. Den består av fem delindikatorar som samla blir slått saman til ein hovudindikator.
Når ein justerer hovudtala for sesong og trend, viser kurva ei utflating.
– Det kan tenkjast at det vi ser no, er eit uttrykk for ein korreksjon i forventningsutviklinga i og med at den justerte trenden berre har flata ut, ikkje falle som den ujusterte. Det blir interessant å sjå kva som skjer utover hausten, seier Olrud Moen.
Etter at forventningane sokk til eit botnnivå under pandemien, har folk dei siste to åra gitt uttrykk for veksande optimisme. På den førre målinga i vår/forsommar var trua på eigen økonomi tilbake på eit normalnivå. Sjølv om det no får eit tilbakeslag, er fleirtalet framleis positive – berre i mindre grad enn før.
Samtidig har folks forventningar for økonomien i landet neste år snudd frå positive til negative tal.
Også Olrud Moen meiner tala tyder på at vi er i ein periode med stor uvisse.
– Det skal ikkje så mykje til for å skape eit negativt stemningsskifte. Vi trur ei viktig forklaring kan vere den svake krona, som kan føre til at rentetoppen er lenger unna enn det vi trudde før sommaren, seier ho.
Borgarleg side meir skeptisk
Når ein ser på forventningar saman med kvar folk står politisk, viser tala at folk som tilhøyrer den raud-grøne blokka har større tru på eigen økonomi neste år enn folk som høyrer heime på den borgarlege sida.
Her har stemninga snudd sidan den førre målinga. Den gongen var det borgarleg blokk som så lysast på eigen økonomi framover.
Hovudindikatoren er framleis sterkt negativ (indikator på -16,3) og ligg på nivået vi så mot slutten av pandemien. Botnpunktet kom i fjerde kvartal 2022.
Dei svake tala kan bety at nordmenn meiner norsk økonomi har underliggjande utfordringar, ifølgje Finans Norge. Olrud Moen meiner dei politiske signala vil vere veldig viktig for tilliten til norsk økonomi framover.
– Ingen har fasiten eller eitt svar på kvifor krona er så svak. Men det kviler på regjeringa eit stort ansvar og disiplin på Stortinget fram mot og gjennom budsjettbehandlinga no i haust, seier ho.
Forventningsbarometeret blir utarbeidd på bakgrunn av telefonintervju av eit landsrepresentativt utval på 1000 personar. Målingane er gjennomførte sidan 1992.